Διερευνητικό στάδιο: Διευκολύνει την εξέλιξη της σχέσης, επιτρέπει στο συμβουλευόμενο να διερευνήσει τα θέματα που τον απασχολούν και δίνει τη δυνατότητα στο σύμβουλο να καταλάβει σε τι μπορεί να βοηθήσει ο ίδιος.
Δεξιότητες:
1) Προσεκτική παρακολούθηση και ενεργητική ακρόαση:Για να δείξουμε στο συνομιλητή μας ότι τον προσέχουμε χρησιμοποιούμε λεκτικούς και μη λεκτικούς τρόπους. Η μη λεκτική συμπεριφορά αποτελεί μια πηγή επικοινωνίας και έκφραση συναισθημάτων μας και δείχνει ότι επιθυμούμε αλλά και ότι αποφεύγουμε να πούμε στο συνομιλητή μας. Με την ενεργητική ακρόαση προσπαθούμε να καταλάβουμε πως αισθάνεται ο συνομιλιτής μας συνθέτοντας λεκτικά και μη λεκτικά μηνύματα.
2) Χρήση ερωτήσεων(ανοικτές-κλειστές ερωτήσεις)
Αποσκοπούν στη συγκέντρωση πρόσθετων πληροφοριών , στη διευκρίνηση σκοτεινών σημείων , στον εντοπισμό συγκεκριμένων πλευρών. Οι κλειστές ερωτήσεις εχουν μάλλον περιορισμένη συμβολή σε αυτό το στάδιο. Χρησιμοποιούνται όταν ο συμβουλευόμενος είναι ασαφής.
3) Μικρές Ενθαρρύνσεις:
Είναι απλές λέξεις, νεύματα του κεφαλιού που δείχνουν ότι παρακολουθούμε προσεκτικά το συνομιλητή μας . Οι μικρές ενθαρρύνσεις χρησιμοποιούνται κυρίως από εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
4) Αναδιατύπωση:
Επαναλαμβάνουμε το περιεχόμενο όσων λέει ο συνομιλητής μας είτε για να δείξουμε ότι τον παρακολουθούμε προσεκτικά , είτε για να ελέγξουμε αν ακούσαμε σωστά όσα ανέφερε , είτε για να αποσαφηνίσουμε τη σκέψη του , είτε για να συνοψίσουμε τα όσα λέχθηκαν κατα τη διάρκεια της συζήτησης.
5) Αντανάκλαση συναισθημάτων:
Ο συμβουλευόμενος αντιδρά στη συναισθηματική πλευρά του μηνύματος.Η δεξιότητα της αντανάκλασης χρησιμοποιείται προκειμένου να διευκολύνει το συμβουλευόμενο στην αναγνώριση, διαλευκανση, έκφραση των συναισθημάτων. Η αντανάκλαση των συναισθημάτων συμβάλλει ιδιαίτερα στην ανάπτυξη ουσιαστικών σχέσεων μεταξύ παιδαγωγών και μαθητών.
Στάδιο Ενόρασης: Προχωρεί στην αναγνώριση των στοιχείων εκείνων που κινητοποιούν ή εμποδίζουν τους συμβουλευόμενους να επιτύχουν τους στόχους τους. Η χρήση διαφόρων δεξιοτήτων οδηγεί την ανίχνευση σε βαθύτερο επίπεδο.
α) Πρόκληση κατα πρόσωπο: Θέλει να φέρει το συμβουλευόμενο αντιμέτωπο με τις αντιφάσεις και τις ακολουθίες του για να έρθει σε καλύτερη επικοινωνία με τον εαυτό, τα συναισθήματα, και τη συμπεριφορά του. Απαραίτητη προυτπόθεση: Ύπαρξη καλής διαπροσωπικής σχέσης που τη χαρακτηρίζουν η αμοιβαία εμπιστοσύνη και ο σεβασμός.
β) Ερμηνεία: Ο σύμβουλος προσπαθεί να δώσει ένα νέο νόημα στις σκέψεις και τα συναισθήμτά του έτσι ώστε ο συμβουλευόμενος να δει από άλλη οπτική γωνία. Στόχος της ερμηνείας είναι η προαγωγή της αυτογνωσίας του συμβουλευόμενου μέσα από την κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του.
Αυτοαποκάλυψη:Προυποθέτει ουσιαστική σχέση με το σύμβουλο.. Ο σύμβουλος οφείλει να αποκαλύψει στο συμβουλευόμενο, κάποια στοιχεία από τον εαυτό του. Οι αυτοαποκαλύψεις αποσκοπούν στο να ενισχύουν το συμβουλευόμενο να ξεπεράσει τις δυσκολίες του, τις οποίες θα συσχετίσει με τις αντίστοιχες προσωπικές εμπειρίες του πρώτου.
Αμεσότητα: Συνίσταται στη συζήτηση για τα πρόσωπα που είναι παρόντα και για τα συναισθήμτα που υπάρχουν εκείνη τη στιγμή και αφορά την αποκάλυψη των συναισθημάτων για τον εαυτό, τον άλλο, ή τη μεταξύ τους σχέση. Ενδέχεται να εμπεριέχει στοιχεία αυτοαποκάλυψης και πρόκλησης.
Στάδιο Δράσης
Ο συμβουλευόμενος είναι έτοιμος να δραστηριοποιηθεί για την αναζήτηση και επιλογή τρόπων αντιμετώπισης ή και επίλυσης συγκεκριμένου προβλήματος.
Δεξιότητες:
1) Πληροφόρηση: Αφορά στη γνωστοποίηση γεγονότων, δεδομένων ή απόψεων με στόχο την ενημέρωση, τη διδασκαλία και τη μόρφωση προκειμένου να αλλάξει συμπεριφορά, σκέψεις, συναισθήματα.
2) Καθοδήγηση: Έχει στόχο να ενισχύσει την αλλαγή συμπεριφοράς του συμβουλλευόμενου αφού πρώτα έχει ανιχνεύσει σκέψεις, συναισθήματα, έχει αποκτήσει ενόραση και έχει αποφασίσει τι επιθυμεί να αλλάξει.
3) Γενίκευση-εξακολούθηση-παρακολούθηση: Η γενίκευση της νέας συμπεριφοράς στην πραγματική ζωή και η ενίσχυση των προσπαθειών του συμβουλευόμενου προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελούν τα σημαντικότερα στοιχεία του τελευταίου σταδίου της διαπροσωπικής σχέσης. Μπορεί να ενισχυθεί στην καθημερινή ζωή , μέσα από παιχνίδια ρόλων, οικογενειακή συμβουλευτική, με την ανάθεση κατ’οίκον εργασιών, όπου ο σύμβουλος υποδεικνύει στο συμβουλευόμενο συγκεκριμένες ενέργειες που θα πρέπει να εφαρμόσει στην καθημερινή του ζωή και έπειτα να τις συζητήσει.
Πηγές:
1) Gottman J., Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Πως να μεγαλώσουμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη, Αθήνα Ελληνικά Γράμματα, 2000
2)Μαλικιώση-Λοίζου Μ.,Η συμβουλευτική Ψυχολογία στην Εκπαίδευση: Από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2001
Hartaetoi 