Μάιος (νωρίτερα ελαφρώς)

Ξέρετε οι αναρτήσεις γίνονται, ανάλογα με το χρόνο που μπορώ να διαθέσω, οπότε πολλές φορές αναγκάζομαι να παραθετω μαζικά κι ας με συγχωρήσετε..

«Ο πέμπτος μήνας του χρόνου και τρίτος μήνας της Άνοιξης, ο όμορφος Μάης με τα λουλούδια, πήρε το όνομά του από την αρχαία ρωμαϊκή θεότητα MAJA(Μάγια) που προέρχεται από την αρχαιελληνική λέξη Μαία και σημαίνει τροφός, μητέρα και μάνα του ταχυδρόμου των Θεών Ερμή. Συνεπώς ως θεότητα η Μαία συμβόλιζε τη γονιμότητα της γής. Τη Μάγια τιμούσαν οι Ρωμαίοι την πρωτομαγιά με ειδικές γιορτές και θυσίες χοιριδίων στο βωμό της. Την πρωτομαγιά επίσης οι ρωμαίοι τιμούσαν τη BONA DEA, την Αγαθή θεά, με πανηγυρισμό στον οποίο δεν έπρεπε να παρευρίσκεται άντρας. Το μήνα αυτό ετελείτο οργιαστική γιορτή προς τιμήν της γονιμικής θεάς Μαίας με την ονομασία Μαϊουμάς, κατάλοιπα της οποίας διατηρήθηκαν μέχρι την προ-βυζαντινή εποχή. Επίσης τελούσαν τα FROLALIA υπέρ πλούσιας ανθοφορίαςτων δέντρων και αίσιας ωρίμανσης των καρπών τους.

Στην Αρχαία Αθήνα, αρχές Μαϊου, υπήρχε η μεγάλη γιορτή του Ολύμπιου Δία η οποία ετελείτο στο ναό του στην περιοχή του Ιλισσού. Ο μήνας που αντιστοιχούσε στον Μάϊο λεγόταν Μουνιχίωνας, από τη Μουνιχία, τη σημερινή Καστέλα. Εκεί το Μάϊο ετελούντο θαλασσινοί αγώνες με τη συμμετοχή εφήβων σε ανάμηνση της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Άλλη σπουδαία γιορτή ήταν τα Θαργήλια προς τιμήν του Απόλλωνα. Την πρώτη μέρα της γιορτής η πόλη εξαγνιζόταν μεσω των «φαρμάκων» ή των «καθαρμάτων».

Αυτοί αναλάμβαναν το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου για λογαριασμό των Αθηναίων και επιλέγονταν με κριτήριο τη φαυλότητα, τη φτώχεια ή την ασχήμια τους. Η πόλη τους έτρεφε για ένα διάστημα και την πρώτη μέρα της γιορτής, τους περιέφεραν στους δρόμους για να απορροφήσουν το διάχυτο κακό. Μετά τη διαπόμπευση, τον ξυλοδαρμό και το λιθοβολισμό τους, τους έδιωχναν έξω από την πόλη και μ’αυτόν τον τρόπο εξόριζαν το μίασμα από αυτήν.  Τη δεύτερη μέρα γίνονταν διθυραμβικοί αγώνες και ο νικητής έπαιρνε σα βραβείο τρίποδα που τον αφιέρωνε στο Θεό.

Έτσι λοιπόν, με εξαγνισμό και δοξολογίες ζητούσαν την εύνοια του θεού, που συμβολίζει τον Ηλιο, για να αναπτυχθούν τα σπαρτά και για να έχουν πλούσια συγκομιδή.

Ο Μάϊος συνδέεται με το Βυζάντιο με τρεις ημερομηνίς σταθμούς: Στις 11 Μαϊου η Εκκλησία γιορτάζει «τα γενέθλια» τα εγκαίνια της Κωνσταντινουπόλεως, στις 21 τιμά τη μνήμη του ιδρυτή της και στις 29 θρηνεί την άλωσή της.

Ο Λαός μας σχετίζοντας παρετυμολογικά το όνομα του Μαγιού με τα μάγια, τον θεωρεί μαγεμένο. Από ‘κει προέρχονται και οι προλήψεις ότι «τον Μάη παντρεύονται μόνο οι Γάϊδαροι» και «όποιος παντρευτεί το Μάη κακαποδομένος πάει». Αντίθετα , «όποιος γεννηθεί το Μάη δεν τον πιάνουνε τα μάγια».

Σα μαγεμένος μήνας λοιπόν πρέπει να εξαγνιστεί, να αποτραπούν τα μάγια του, αλλά και οι ξαφνικές βροχές που μπορεί να καταστρέψουν όλη τη σοδειά αφού όλα είναι αυτή τη στιγμή ανθισμένα. Μόνο στον «καταραμένο τόπο το μήνα Μάη βρέχει».

Η σύγκριση με τον Απρίλιο είναι αναπόφευκτη αφού» ο Μάης έχει τ’όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδια» αλλά και η διαπίστωση ότι «Απρίλης, Μάης, κοντά το θέρος».Γι αυτό ο λαός τον λέει Καλομηνά και Πενταδείλινο, γιατί έχει μεγαλώσει η μέρα και επειδή το δειλινό διαρκούσε παραπάνω, οι άνθρωποι έτρωγαν και πέμπτο γεύμα. Γενικά στο Μάϊο δίνονται ονομασίες από την ανοιξιάτικη φύση: Πράσινος, Κερασάρης, Τριανταφυλλάς, Λούλουδος.

Ένα πανελλήνιο έθιμο είναι της Πρωτομαγιάς, πλέκουν λουλούδια και στάχυα τους μάηδες, στεφάνια για την ευφορία της γης και τα κρεμούν πάνω από τις εξώπορτες ή στους εξώστες των σπιτιών μέχρι τις 24 Ιουνίου, οπότε , κατα το έθιμο, τα καίνε στις φωτιές του άη-Γιάννη.

Ο Μάης θέλει προσοχή ακόμα και στη διατροφή «Το Μάη μάραθο μην τρως, αν είσαι και γιατρός» λένε στην Κρήτη γιατί πιστεύουν ότι πάνε τα φίδια στα μάραθα κι αφήνουν το φαρμάκι τους. Επίσης το κρασί πρέπει από εδώ και πέρα να πίνεται νερωμένο γιατί είναι οπρώτος μήνας που δεν έχει «ρο» στο όνομά του και «Μήνας που δεν έχει ρο, το κρασί θέλει νερό».

Η Εκκλησία μας τιμά στις 8 τη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Είναι ο Ιωάννης ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού, αυτός που έγραψε το τέταρτο ευαγγέλιο και την αποκάλυψη. Στην κεντρική Ελλάδα «κρατούν την αργία» του Αγίου που τον λένε και «Χαλαζία» γιατί αλλιώς στέλνει το χαλάζι και καταστρέφει τα σπαρτά.

Η γιορτή του μεγάλου Κωνσταντίνου και της μητέρας του Ελένης στις 21, γιορτάζεται με λαμπρότητα σε όλη την ελλάδα. στη Βόρεια Ελλάδα τελούνται τα Αναστενάρια μια από τις πιο χαρακτηριστικές και ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις της λαϊκής λατρείας. Στο τελετουργικό τους περιλαμβάνονται εκστατικοί χοροί, πομπικές περιφορές εικονισμάτων, αρχαιότροπη θυσία ζώου, χρήση αγιάσματος και εντυπωσιακή πυροβασία των τελεστών Αναστενάρηδων.

Της Αναλήψεως, υπάρχει έθιμο να παίρνουν από το βυθό μια πέτρα καλυμμένη με πρασινάδα, τη «μαλλιαρή», και να τη φέρνουν σπίτι για υγεία και ευτυχία. Η Ανάληψη είναι και για τους κτηνοτρόφους μεγάλη γιορτή. Για να μην «αναληφθεί» το γάλα των ζώων, βάζουν πάνω από το δοχείο που αρμέγουν γαλατσίδα «για το κακό μάτι». Γενικά ο λαός μας πιστεύει ότι της Αναλήψεως, τα μεσάνυχτα, ανοίγουν οι ουρανοί και όποιος έχει καθαρή καρδιά μπορεί να δει το Χριστό.

Πηγή για το κείμενο:

Ημερολόγιο 2010: Ε, ρε γλέντια, επιμέλεια Γιώργος Παυριανός, εκδόσεις εφημερίδα τα «Νέα», Αθήνα 2009-2010.