Ανοιξιάτικες Δραστηριότητες

Μερικές από τις Ανοιξιάτικες Δράσεις μας!!!

Μάρτης είναι

Μάρτης λοιπόν…άνοιξη επιτέλους. Παρόλο που ο Μάρτης με υποδέχτηκε με μια αβάσταχτη,τραγική και αχαρακτήριστη ίωση, τα παιδιά και η συνάδελφός μου κατάφεραν να με συνεφέρουν και να βγάλω την εβδομάδα που μας πέρασε αξιοπρεπώς και με χαρά..

Μάρτης είναι λοιπόν, νάζια κάνει -κατα το παραδοσιακό και το σύνηθες των νηπιαγωγείων ανα την Ελλάδα

Ο Μάρτης και η Άνοιξη

Ο κλασικός γυρισμός των χελιδονιών με τα συνοδευτικά τους ποιήματα και βέβαια η φωλιά τους

Η Αλλαγή της γλάστρας των ευχών

Αγαπημένο ποίημα της Μάρως Λοΐζου, ζωγραφισμένο και θεατροπαιγμένο

Και τα μυστικά της Άνοιξης

Το ανοιξιάτικο πουγκι περιλαμβάνει 5 μυστικά της Άνοιξης κι άλλα τόσα κι άλλα τόσα που του είπαμε εμείς..

Μια μπάλα,γιατί τώρα την άνοιξη μπορούμε να βαγίνουμε έξω και να παίζουμε περισσότερο

Μια μάσκα αγάπης γιατί τώρα την άνοιξη βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας με αγάπη και γιορτάζουμε το Πάσχα

Ένα κόσμημα γιατί τώρα την άνοιξη γιορτάζουν οι γυναίκες και οι μητέρες

Ένα φτερό γιατί έρχονται τα χελιδόνια

Ένα λουλούδι , γιατί ανθίζουν τα λουλούδια

Ευχαριστώ ω Ρέον 

Με τα πέντε μυστικά της Άνοιξης φτιάξαμε την κορνίζα της Άνοιξης και φωτογραφηθήκαμε μικροί μεγάλοι

Καλή Άνοιξη!!!Χαρούμενα και δημιουργικά ξεκινήματα!!!Σας φιλούμε!!!

 

Άνοιξη ( full version)

Απλώς είπα να μη σπάσω το άρθρο στα δύο. Ίσως βγει λίγο μεγάλο , αλλά δεν πειράζει. Την εβδομάδα που μας πέρασε ασχοληθήκαμε με τα έντομα ιδιαίτερα και την προ-προηγούμενη με την άνοιξη τα λουλούδια και τα χελιδόνια. Τώρα που μαζεύτηκε όλο το υλικό, σας το παρουσιάζω με χαρά:

Παρουσιάσαμε τις παροιμίες της άνοιξης και διαβάσαμε την ιστορία του Απρίλη

Τα παιδιά ζωγράφισαν , ότι τους άρεσε από την ιστορία που άκουσαν

Τί είναι άνοιξη , τί θέλουμε να  μάθουμε για την άνοιξη, πως θα ασχοληθούμε στην τάξη

Προαναγνωστικά παιχνίδια και ανθρώπινες ονομασίεςπου θυμίζουν λουλούδια

καλαθάκια με λουλούδια

πουλάκια

χελιδόνια

Ο μύθος του Νάρκισσου

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας όμορφος νέος που τον έλεγαν Νάρκισσο. Ο Νάρκισσος ενδιαφερόταν μόνο για την ομορφιά του

Όλες οι όμορφες νύμφες ήταν ερωτευμένες μαζί του. Εκείνος όμως τίποτα. Μόνο τον εαυτό του κοιτούσε στον καθρέφτη

Μία όμορφη νύμφη η Ηχώ τον ερωτεύτηκε

Τί κρίμα ο Νάρκισσος δεν της έδινε καμία σημασία. Βρήκε μια λιμνούλα και έσκυψε να θαυμάσει ακόμη μία φορά το όμορφο πρόσωπό του

Η καημένη Ηχώ πήγαινε κοντά του, του μιλούσε, αλλά αυτός τίποτα. Θαύμαζε το ωραίο του είδωλο. Έσκυψε βέβαια ακόμη πιο πολύ στη λίμνη

Ο Νάρκι σσος έσκυψε λίγο ακόμη και..

πνίγηκε

Στη θέση που πνίγηκε φύτρωσε ένα λευκό λουλουδάκι με ένα χρυσό στεφανάκι στο κένρτο

Η Ηχώ έφυγε κρατώντας το λουλούδι και επαναλαμβάνοντας συνέχεις το όνομα του Νάρκισσου, ώσπου…χάθηκε

και με άλλους πρωταγωνιστές

Πάμε στα έντομα τώρα..το ιστόγραμμα που φτιάξαμε με τα παιδιά

Μελισσούλες

πασχαλίτες -πεταλούδες

ο κύλος ζωής της πεταλούδας

Φτιάξαμε κι εμείς αυτήν την πανέμορφη πανεύκολη πεταλούδα με φίλτρο καφέ-υπέροχες!!!

παίξαμε τα λούλούδια και τις πεταλούδες

γράψαμε τα έντομα που μας κάνουν εντύπωση

προαναγνωστικες με μινιατούρες

απο το ιστολόγιο της αγαπημένης μας Σουλτάνας 

 

 

Πρωτομαγιά

Γνωστός στους διάφορους πολιτισμούς με διαφορετικά ονόματα, ο Μάιος ονομάστηκε έτσι από την Ατλαντίδα Νύμφη Μαία, μητέρα του Θεού Ερμή, στον οποίο αφιερώθηκε ο μήνας. Η φυσιογνωμία του Μαϊου στη λαϊκή αντίληψη είναι δίσημη: Συνυπάρχει σε αυτήν το καλό και το κακό, η αναγέννηση και ο θάνατος. Όλες αυτές οι ιδιότητες συγκλίνουν και συγκεντρώνονται στην πρώτη του μέρα, την Πρωτομαγιά. Ο εθιμικός εορτασμός της ως της τελικής νίκης του καλοκαιριού κατά του χειμώνα και της κατίσχυσης της ζωής επί του θανάτου έχει μακρότατη παράδοση, με ρίζες που ανάγονται σε προχριστιανικές αγροτικές λατρευτικές τελετές, οι οποίες αποσκοπούσαν στη γονιμότητα των αγρών, των ζώων και των ανθρώπων.

Η γιορτή όμως της Άνοιξης, η αρχαία Πρωτομαγιά, πήρε σιγά-σιγά κι επίσημη μορφή. Από τις παλαιότερες γιορτές δημιουργήθηκαν τα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών. Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη γιορτή των άνθεων των Ελλήνων. Καθιερώθηκε πρώτα στην Αθήνα, όπου με μεγαλοπρέπεια βάδιζαν προς τα ιερά πομπές με κανηφόρες, που έφερναν άνθη. Έπειτα τα Ανθεστήρια διαδόθηκαν και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και πήραν πανελλήνια μορφή. Αργότερα, με το πέρασμα των αιώνων, η αρχική έννοια της Πρωτομαγιάς χάθηκε και τα έθιμα επιβίωσαν απλώς, ως λαϊκές γιορτές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται περιφορά δέντρων, πράσινων κλαδιών ή στεφάνων με λουλούδια, ανακήρυξη του βασιλιά ή της βασίλισσας του Μάη, χορό γύρω από ένα δέντρο ή ένα στολισμένο κοντάρι.

Πρόκειται για μία από τις ελάχιστες γιορτές χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο που έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα, με εκδηλώσεις που απαντώνται, στο Λαϊκό πολιτισμό πολλών ευρωπαϊκών λαών. Στη Σουηδία πχ, την Πρωτομαγιά οι χωρικοί μαζεύουν πράσινα κλαδιά που τα αναρτούν στα σπίτια τους, ενώ τραγουδούν άσματα που μιλούν για ευφορία και ευτυχία. Σε χωριά της Γερμανίας , την Πρωτομαγιά, ένα κλαδί στολισμένο με ταινίες τοποθετείται στην κεντρική πλατεία και γύρω του στήνονται ξέφρενοι χωροί. Ακόμη εκλέγουν το πιο όμορφο κορίτσι του χωριού βασίλισσα του Μαϊου και το ντύνουν με κάτασπρο φόρεμα.

Κενρτικός πυρήνας του εορτασμού της Πρωτομαγιάς σε όλους τους πολιτισμούς ήταν η ανθρώπινη χαρά για την Άνοιξη. Τόπος εορτασμού λοιπόν ήταν η εξοχή.

Η αναγέννηση της φυσής στον Ελληνικό λαϊκό βίο συμβολιζόταν με διάφορα έθιμα: «Το μαγιόξυλο» στην Κέρκυρα (κορμός τρυφερού κυπαρισσιού, στολισμένος με άνθη και ένα στεφάνι, περιφερόταν από νέους στους δρόμους της πόλης), το «Μαγιόπουλο» στο Βόλο (παιδί που ενσάρκωνε το Μάη, στολισμένο με λουλούδια, συνοδευοταν στην περιπλάνησή του στους δρόμους από χωρό προσωπιδοφόρων  που τραγου΄ούσε μαγιάτικα τραγούδια), Τη Ναύπακτο (όπου το παιδί συνόδευαν γέροι φουστανελάδες) και την Αγόγιανη, την «Πιπεριά», στην Εύβοια (ένας άντρας ντυμένος με λουλούδια και κλαδιά ελιάς, καρυδιάς και άλλων δέντρων συμβόλιζε τη δύναμη της βλάστησης και βρεχόταν με νερό σε κάθε σπίτι ), Το «Ζαφείρη» στο Ζαγόρι της Ηπείρου (ένα παιδί προσποιούνταν το νεκρό, ξαπλωμένο στο χλωρό χορτάρι, για να το ράνουν με λουλούδια τα νεαρά κορίτσια μέχρις ότου το καλέσουν να αναστηθεί και να τρέξουν όλοι μαζί τραγουδώντας στα χωράφια)

Στα Μεσόγεια, το μαγιάτικο στεφάνι κρεμιόταν στα βαρέλια με το κρασί. Στην Πάργα τα παιδιά, στεφανωμένα με λουλούδια και κρατώντας μεγάλα κλαδιά με άνθη πορτοκλαιάς, τραγουδούσαν από σπίτι σε σπίτι το Μάη. Στη Λήμνο, συνήθιζαν να κυλιούνται τη μέρα αυτή στο χορτάρι για να πάρουν τη δροσιά του.

Την παραμονή της Πρωτομαγιάς στα Μέγαρα η νύφη έστελνε το στεφάνι με μια πίτα στολισμένη με λουλούδια και ένα καλάθι με τα κουλούρια του Μάη. Μια άλλη δοξασία σχετική με το Μάη αναφέρεται στο πρωινό νερό και την πρωινή του δροσιά, που έχει εξαγνιστική και ανανεωτική δύναμη. Σε πολλά νησιά του Αιγαίου, τη μέρα της Πρωτομαγιάς, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέορν το «αμίλητο νερό». Δηλαδή το κουβαλούσαν χωρίς να μιλήσουν καθόλου. Όταν το έφερναν στο σπίτι πλένονταν όλοι με αυτό. Ύστερα μοίραζαν γλύκισμα για «Να περάσει γλυκός ο Μάης». Και αυτό για να γλιτώσουν όλοι από τις κακές ώρες. Μάλιστα μια κατάρα έλεγε: «Η ώρα του Μάη να μη σε εύρει». Η αρραβωνιασμένη κόρη έφερνε το αμίλητο νερό στο σπίτι της πεθεράς , για να ανταμοιφθεί από αυτή με φλουριά ππερασμένα σε μεταξωτή κορδέλα ή σε χρυσή κλωστή.(Κάντζου, 2006)

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η Πρωτομαγιά δεν είναι μερά των λουλουδιών και της φύσης μόνο , αλλά και των εργατών. Στις αρχές Μαϊου του 1886 οι εργάτες στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής άρχισαν κινητοποιήσεις με κύριο σκοπό την καθιέρωση του οκταώρου στην εργασία. Οργανώθηκαν, έκαναν απεργίες και διαδηλώσεις με το σύνθημα «8 ώρες εργασία, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνος».

Κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης στην πλατεία Χέυμάρκετ του Σικάγο, μια βόμβα έσκασε ανάμεσα στο πλήθος. Ακολούθησαν πυροβολισμοί και πανικός. Έντεκα άτομα βρήκαν το θάνατο και πολλοί τραυματίστηκαν.

Έπειτα από τρία χρόνια, δηλαδή το 18889, η Πρωτομαγιά αναγνωρίστηκε ως διεθνής εργατική γιορτή, σε ανάμνηση εκείνης της απεργίας. Σήμερα σε περισσότερες από 100 χώρες σε όλον τον κόσμο είναι επίσημη αργία. Αυτή τη μέρα χιλιάδες εργαζόμενοι στην Ελλάδα, στην ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου οργανώνουν πορείες. Ωστόσο, στις ΗΠΑ δε συμβαίνει κάτι ανάλογο. Εκεί γιορτάζουν την ημέρα των εργατών την πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβίου(;).

Σας εύχομαι Καλή Πρωτομαγιά , να τα περάσετε καλά και μην ξεχνάτε ότι η πρώτη Μαϊου είναι η παγκόσμια η μέρα γέλιου, οπότε κοιταξτε να το ευχαριστηθείτε όσο πιο πολύ μπορείτε!!!

Πηγές για τις εικόνες:

http://images.google.gr/imgres?imgurl=http://www.lifo.gr

http://images.google.gr/imgres?imgurl=http://files.myopera.com

http://www.myhoroscope.gr/articles/images/Gelio2.jpg

http://4.bp.blogspot.com/_4hoys4ryp0E/Sy-rr6JvMhI/AAAAAAAABwA/fqQdvXDA9xM/s320/γέλιο.jpg

http://www.zougla.gr/uploads/archive/emmy/xontroslignos879378998.jpg

Βιβλιογραφία:

Κάντζου Ν., Καθημερινές Διαθεματικές Δραστηριότητες για το Νηπιαγωγείο, τόμος β, Άνοιξη-Καλοκαίρι, σελίδες 143-146, Εκδόσεις Δίπτυχο,Αθήνα 2006

Περιοδικο Ram Kid, τεύχος Μαίου 2006, σελίδες 6-9

22) Εποπτικό υλικό για τα έντομα

Λίγες πληροφορίες…

–Τα έντομα ανήκουν στα ασπόνδυλα, δηλαδή στα ζώα που δεν διαθέτουν σπονδυλική στήλη. Το σώμα τους περιβάλλεται από θώρακα χιτίνης και χωρίζεται μρ δύο τομές σε τρία μέρη: Το κεφάλι, το θώρακα και την κοιλιά. Εχουν ένα ζεύγος κεραιών, τρία ζεύγη ποδιών στο θώρακα και συνήθως ένα ή δύο ζεύγη πτερύγων. Αποτελούν τα τρία τέταρτα των ειδών του ζωικού βασιλείου, βρίσκονται σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη και είναι τα πρώτα ζώα που κατέκτησαν τον αέρα. Ζουν παντού. Η προσαρμοστικότητά τους είναι θαυμαστή και έχουν αποδειχθεί ανθεκτικότατα σε ισχυρά δηλητήρια που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος.

–Στα έντομα ανήκουν: οι πεταλούδες, οι μέλισσες, τα μυρμήγκια, οι ακρίδες, τα σκαθάρια κ.α. Ορισμένα από αυτά, όπως οι τερμίτες, οι μέλισσες και τα μυρμήγκια, έχουν οργανωμένο τρόπο κοινωνικής ζωής. Τα περισσότερα έντομα είναι ωφέλιμα, είτε γιατί συμμετέχουν στη διαδικασία επικονίασης ορισμένων φυτών , μεταφέροντας τη γύρη από φυτό σε φυτό, είτε γιατί αποτελούν τροφή για άλλα είδη. Σημαντική είναι και οικονομική προσφορά ορισμένων ειδών όπως: Οι μέλισσες, οι οποίες προσφέρουν κερί και μέλι, ή οι μεταξοσκώληκες, μετάξι.

Παράλληλα, σμβάλλουν στη βιολογική γεωργία για την καταπολέμηση άλλων επιβλαβών εντόμων και βοηθούν τις επιστημονικες έρευνες στους τομείς της γενετικής, της οικολογίας και της ιατρικής.

–Οι απειλές που αντιμετωπίζουν τα έντομα οφείλονται, κατά κύριο λόγο, στην καταστροφή των βιότοπών τους από πυρκαγιές και αποξηράνσεις, στις εντατικές καλλιέργειες, στη ρύπανση, στην αλόγιστη χρήση εντομοκτόνων και φυτοφαρμάκων και στη ανεξέλεγκτη συλλογή σπάνιων και εντυπωσιακών ειδών. Μία μικρή αλλαγή του κλίματος ή η εξαφάνιση ενός μόνο είδους φυτού μπορεί να προκαλέσει την εξαφάνιση μιας μεγάλης ομάδας εντόμων.

–Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περίπου 30.000 είδη, από τα οποία 230 είναι πεταλούδες, 330 ακρίδες και 70 ψύλλοι. Πολλά από αυτά είναι ενδημικά της Ελλάδας, δηλαδή δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέρος στον πλανήτη.

Οι πληροφορίες παραπάνω έχουν δημοσιευτεί παλιότερα σε ενημερωτικό φυλλάδιο του

ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Όσοι θέλετε μπορείτε να το επισκεφτείτε στη διεύθυνση:

Λεβίδου 13

τκ 14562

Κηφισιά

τηλέφωνο: 210-8080254, 210 8014813

Ανοιξιάτικοι Αγερμοί Β μέρος «Οι Λαζαρίνες»

Ανθρωπόμορφο ομοίωμα χρησιμοποιείται και στους Αγερμούς που γίνονται το Σάββατο του Λαζάρου. Οι Αγερμοί του Λαζάρου είναι διαδεδομένοι σε όλα τα κεντρικά και νότια Βαλκάνια και έχουν έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα. Στις πομπές που παραγματοποιούν οι μεγάλες κοπέλες, ώριμες για παντρειά, το έθιμο αποκτά έντονο κοινωνικό χαρακτήρα γιατί είναι μία από τις λίγες επίσημες εξόδους της νέας από το σπίτι, μία έξοδος μάλιστα τελετουργική, με γιορταστική φορεσιά, που της δίνει την ευκαιρία να δείξει την ικανότητά ς της στο τραγούδι και στο χορό, μπροστά σε όλες τις οικογένεις του χωριού.

Σε μερικές περιπτώσεις η αποκλειστική συμμετοχή των κοριτσιών στον αγερμό αυτό εξηγείται με το γεγονός, ότι ο Λάζαρος είχε μόνο αδελφές. Αλλά η πραγματική αιτία βρίσκεται στον ανοιξιάτικο, γονιμολατρικό χαρακτήρα του εθίμου. Σε αντίθεση με άλλα γυναικεία έθιμα εδώ αποκλείεται η συμμετοχή της παντρεμένης γυναίκας.

Στη Βουλγαρία αλλά και στη νησιωτική Ελλάδα, φτιάχνουν λαζαρόψωμα και τα μοιράζουν για την ψυχή του νεκρού. Αυτά τα ψωμιά έχουν συνήθως τη μορφή φασκιωμένου μωρού. Για τα μάτια χρησιμοποιούνται σταφίδες. Ο αναστημένος Λάζαρος παριστάνεται στη Βυζαντινή εικονογραφία, σαν μια μικρή μούμια.

Στην Ήπειρο και την Αλβανία ο αγερμός το Σάββατο του Λαζάρου έχει άγριο και πολεμικό χαρακτήρα και τελείται από παληκάρια και άντρες. Μοιάζει δηλαδή περισσότερο με τους αγερμούς του Δωδεκαημέρου πάρα με ανοιξιάτικους. Γίνονται και μεταμφιέσεις.Περιφέρεται, επίσης, ένα περίεργο ομοίωμα του Λαζάρου , που είναι συγχρόνως και μουσικό όργανο: Σε ένα ορθογώνιο σανίδι που τοποθετείται οριζόνται στην άκρη ενός κονταριού, κρεμάνε σε δύο ή τέσσερις τρύπες κουδούνια και κυπριά.. Το κοντάρι το σείουν ρυθμικά δεξιά και αριστερά, ώστε τα κυπριά να ηχούν αρμονικά ως υποκρουση στο τραγούδι. Το πρωτότυπο αυτό κωδωνοστάσιο μοιάζει αρκετά με άνθρωπο.

Το πιο συνηθισμένο, όμως, συμβολικό αντικείμενο, που περιφέρεται στους αγερμούς του Λαζάρου, είναι το ανθοστολισμένο καλάθι στο οποίο τοποθετούν τα αυγά. Οι Λαζαρίνες φιλεύονται σχεδόν αποκλειστικά με άβαφα αυγά.

Στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα, όπου συναντάμε και τις πιο αυστηρές σχετικές εθιμοτυπίες, τα κορίτσια κάθε ομάδας, που βαδίζει ανα τέσσερα μέλη, εκλέγουν κι έναν «καλαθιάρη» ή σκυλόμαγκα. Ένα παληκάρι δηλαδή στην ηλικία τους , δυνατό και ευπαρουσίαστο, που πρέπει να τα προστατεύει από τα σκυλιά και να παλέψει με έναν αντίστοιχο «καλαθιάρη». Δεν πρέπει να είναι συγγενής με καμμιά κοπέλα. Στο τέλος παίρνει το μερίδιό του από τα αυγά.

Οι αγερμοί του Λαζάρου συμφύρονται εύκολα με αυτούς των Βαϊων, στους οποίους τελείται το «βαγιοχτύπημα» για γονιμότητα και εύκολη «λευτεριά»(τοκετό). Τη Μεγάλη Παρασκευή γυρίζουν τα αγόρια με ένα ανθοστολισμένο σταυρό και τραγουδούν το μοιρολόϊ της Παναγίας: Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα. Ο σταυρός, εκτός από τη λειτουργία του, ως εκκλησιαστικού συμβόλου του Σταυρωμένου, είναι και το πιο πρωτόγονο ομοίωμα του ανθρώπου. Έτσι στη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα υπάρχουν και αγεροί του λαζάρου, όπου ο «τετραήμερος» πρειφέρεται με μορφή σταυρού.

Πηγή για το κείμενο: Πούχνερ, Β, Λαϊκό θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, συγκριτική μελέτη, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1989

Πηγή για τις φωτογραφίες:

– jpg – http://www.kozani.gr/…/lazarines%20aianis.jpg

477 x 372 – 104k – gif – 31dim-perist.att.sch.gr/…/pasxa/lazarakia.gif

Φυτομορφική μεταμφίεση ( το έθιμο της περπερούνας)

Μία  από τις σημαντικότερες ρίζες του θεάτρου είναι η μίμηση του ανθρώπου!!! Δίπλα σε αυτήν υπάρχει η μίμηση φυτών και ζώων. Τέτοιες μεταμφιέσεις ξεκινούν από μαγικές αναπαραστάσεις των πρωτόγονων κυνηγών που ήθελαν να εξασφαλίσουν, με αυτον τον τρόπο,  την αίσια έκβαση της επικίνδυνης επιχείρησής τους. Στους βαλκανικούς λαϊκούς πολιτισμούς αυτή η διάσταση δεν είναι πάντα έκδηλη !

Η μεταμφίεση με πρασινάδες, φύλλα και λουλούδια παρατηρείται στους ανοιξιάτικους αγερμούς και σχετίζεται με την αναζωογόνηση της βλάστησης! Στην Ελλάδα είναι κυρίως το Μαγιόπουλο που ντύνεται την Πρωτομαγιά με λουλούδια και φύλλα και πηγαίνει, τριγυρισμένο από τα άλλα παιδιά, στα σπίτια και τα μαγαζιά του χωριού.

Μια ιδιάζουσα περίπτωση μεταμφίεσης στα πράσινα είναι η «Περπερούνα» , έθιμο που τελείται σε περιόδους  παρατεταμένης ξηρασίας την άνοιξη ή το καλοκαίρι.

Ένα μικρό κορίτσι, συνήθως ορφανό ή μία τσιγγάνα ντύνεται με φύλλα και πρασινάδες και γυρίζει από σπίτι σε σπίτι χορεύοντας, ενώ τα κορίτσια της συνοδείας της τραγουδάνε το παρακλητικό τραγούδι για βροχή. Οι νοικοκυρές ραντίζουν την περπερούνα με νερό, ώσπου να στάξει στη γη, σαν να έχει βρέξει πραγματικά. Το κείμενο της μικρής παρακλητικής λιτανείας έχει ως εξής:

Περπερούνα περπατούσε

Το Θεό παρακαλούσε

Θεέ μου βρέξε μια βροχούλα

για τα στάρια, για τις βρίζες

και για τα καλαμπόκια

Περπερούνα παρακάλα το Θεό μας για να βρέξει

τους ανθρώπους του να σώσει.

Το τραγούδι της Περπερούνας απευθύνεται απευθείας στο Θεό και όχι σε κάποιον άγιο που μεσολαβεί, πράγμα μάλλον σπάνιο για τα λαϊκά λατρευτικά τραγούδια!!! Σε άλλες παραλλαγές, η παράκληση για πλούσια σοδειά είναι πιο παραστατική:

Περπερούνα περπατούσι

Το Θεό παρακαλούσι

για να βρέξει μια βροχή

μια βροχή μια σιγανή

Για να γίνουν τα σταράκια

κάθε στάχυ και ταγάρι

Κάθε κούτσουρο καλάθι

Κάθε κούκλα και ταγάρ.ι

Φαίνεται πως το έθιμο είχε μια στενότερη συσχέτιση με την εκκλησία και τη μεταμφιεσμένη περπερούνα, την οποία αντικαθιστούσε κάποτε ο ιερέας του χωριού, οδηγώντας την πομπή στους γύρω αγρούς. Παρόμοιες παρακλητικές πομπές εκκλησιαστικού χαρακτήρα για την πρόκληση βροχής με λιτανείες, περιφορά εικόνων και τον παπά, υπήρχαν παλαιότερα στη Θεσσαλία, την Εύβοια, τη Μακεδονία, την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και με ιδιαίτερη έμφαση στην Κρήτη. Εκεί γύριζαν τους αγρούς και έκαναν στάση στο κάθε σταυροδρόμι.

Τη βυζαντινή καταγωγή του εθίμου  και τη βαθύτερη σχέση του με την Εκκλησία μαρτυρεί και το γεγονός, ότι η περπερούνα συνήθως δεν ξεπερνάει τα όρια της Ορθοδοξίας στη Νοτιανατολική Ευρώπη.

Η ετυμολογική ρίζα της πεπερούνας ανάγεται πιθανώς στα » υπέρπυρα » ή πιο λαϊκά» πέρπερα» , ένα χρυσό νόμισμα των Βυζαντινών. Η σλαβική λέξη dodola συσχετίζεται με μια επωδό: στα σλαβικά τραγούδια συχνά  «πετάε»ι στο Θεό και τον παρακαλεί για βροχή. Στους Βλάχους η ονομασία της μεταμφίεσης σχετίζεται και με την παπαρούνα και σε μερικές περιοχές της Ελλάδας με την πιπεριά!

Παλαιότερα τα κορίτσια, κάτω από την πράσινη ενδυμασία τους, έπρεπε να είναι γυμνά. Τις περισσότερες φορές όμως φορούν ένα άσπρο πουκάμισο, στο οποίο καρφιτσώνουν τα φύλλα και τα λουλούδια!!!

Πηγή για το κείμενο: Πούχνερ, Β, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, συγκριτική μελέτη, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 1989

Πηγή για τις φωτογραφίες:

Ανοιξιάτικοι Αγερμοί Α μέρος

Η δεύτερη κρίσιμη φάση για την επιβίωση της κοινότητας είναι η άνοιξη, το ξύπνημα της βλάστησης και η ανάσταση της φύσης από τη χειμερία νάρκη. Στις δυτικοσλαβικές περιοχές και στην Ουγγαρία περιφέρουν ένα αχυρένιο ομοίωμα, που το καίνε ή το ρίχνουν στο νερό. Στα κεντρικά Βαλκάνια και στη βόρεια Ελλάδα τα παιδιά κρεμούν κουδούνια στο λαιμό και τρέχουν στο χωριό, διώχνοντας με θόρυβο το χειμώνα. Τέτοιες θορυβώδεις πομπές γίνονται και  για να διωχτούν τα ποντίκια ή ερπετά και να αναγγελθεί ο Ευαγγελισμός.

Αυτού του είδους οι πομπές συνδυάζονται με τον ερχομό της άνοιξης όπως και το Χελιδόνισμα, οι Λαζαρίνες, οι αγερμοί της Πρωτομαγιάς κτλ. Είναι χαρακτηριστικό πως στις περισσότερες πομπές της εαρινής περιόδου, με εξαίρεση το χελιδόνισμα, επικρατεί το γυναικείο στοιχείο. Ο κοινωνικός ρόλος της γυναίκας στο βαλκανικό πολιτισμό έχει κάπως παρεξηγηθεί από την παλαιότερη ανθρωπολογία με τη μονοδιάστατη έννοια της πατριαρχικότητας, ενώ  η νεότερη έρευνα τονίζει δίπλα στην επίσημη υποτέλεια, και τις ζώνες πραγματικές επιρροής της γυναίκας σε οικογενειακά θέματα!

Ο γυναικείος ρόλος πρέπει να διαφοροποιηθεί σχετικά με την ηλικία: Κυρίως πρέπει να διαχωριστεί η κοπέλα , από την παντρεμένη γυναίκα και τη γερόντισσα. Αυτές οι διαφορές είναι έκδηλες στα έθιμα, στα οποία συμμετέχουν αποκλειστικά γυναίκες. Η ύπαρξη του μεγάλου κοριτσιού, προσανατολίζεται στο γάμο, και στις λίγες δημόσιες εμφανίσιες του, κρίνεται από την κοινότητα η ομορφιά του, η σεμνότητα, η πιθανή γονιμότητα, η σωματική αντοχή, η δεξιότητα στη χειροτεχνία, η προίκα, κλπ. Η γυναικεία γονιμότητα και η ευκαρπία των αγρών εξισώνονται στο τελετουργικό πλαίσιο των ανοιξιάτικων πομπών.

Το χελιδόνισμα:

Τον ερχομό της άνοιξης αναγγέλει, από την αρχαιότητα, η άφιξη του χελιδονιού. Στη Βουλγαρία και στη βόρεια Ελλάδα το γεγονός γιορτάζεται με ειδική πομπή των αγοριών, γύρω στις αρχές Μαρτίου, που περιφέρουν ένα ειδικά διαμορφωμένο ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδούν ειδικά κάλαντα. Στη Θράκη παίρνουν το περιστέρι του Αγίου πνεύματος από την εκκλησία. Στα Γιάννενα της Τουρκοκρατίας το σχημάτιζαν από λεμόνι και κρεμμύδι, στο οποίο κολλούσαν πούπουλα πουλερικών. Συνήθως , όμως το χελιδόνι κατασκευάζεται από ξύλο και τοποθετείται στην άκρη ενός μπαστουνιού ή γυρίζει σε ένα κινητό άξονα ή κουνιέται με το τράβηγμα μιας κλωνάς.

Με την περιφορά του χελιδονιού συνδέεται και μια άλλη συνήθεια. Το δέσιμο ενός ασπροκόκκινου νήματος στο λαιμό του ομοιώματος  ή στο χέρι των παιδιών, για να μην τους πιάσει ο ήλιος. Το νήμα αυτό το αφαιρούν από τον καρπό του χεριού με την εμφάνιση του πρώτου χελιδονιού ή το καίνε στη φωτιά της Ανάστασης.

Ο μαγικός σκοπός της παραστατικής μίμησης του χελιδονιού είναι ευδιάκριτος:Όπως ήλθε το ομοίωμα του χελιδονιού, να έλθει και το πραγματικό και μαζί του η άνοιξη. Το διώξιμο του χειμώνα είναι  το βαθύτερο νόημα του εθίμου.

Πηγή για το κείμενο: Πούχνερ, Β, Λαϊκό θέταρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, συγκριτική μελέτη, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 1989

Πηγή για τη φωτογραφία:

http://www.filoitounisiou.gr/_images/helidona.JPG