Στάδια Διαπροσωπικών σχέσεων

Διερευνητικό στάδιο: Διευκολύνει την εξέλιξη της σχέσης, επιτρέπει στο συμβουλευόμενο να διερευνήσει τα θέματα που τον απασχολούν και δίνει τη δυνατότητα στο σύμβουλο να καταλάβει σε τι μπορεί να βοηθήσει ο ίδιος.

Δεξιότητες:

1) Προσεκτική παρακολούθηση και ενεργητική ακρόαση:Για να δείξουμε στο συνομιλητή μας ότι τον προσέχουμε χρησιμοποιούμε λεκτικούς και μη λεκτικούς τρόπους. Η μη λεκτική συμπεριφορά αποτελεί μια πηγή επικοινωνίας και έκφραση συναισθημάτων μας και δείχνει ότι επιθυμούμε αλλά και ότι αποφεύγουμε  να πούμε στο συνομιλητή μας. Με την ενεργητική ακρόαση προσπαθούμε να καταλάβουμε πως αισθάνεται ο συνομιλιτής μας  συνθέτοντας λεκτικά και μη λεκτικά μηνύματα.

2) Χρήση ερωτήσεων(ανοικτές-κλειστές ερωτήσεις)

Αποσκοπούν στη συγκέντρωση πρόσθετων πληροφοριών , στη διευκρίνηση σκοτεινών σημείων , στον εντοπισμό συγκεκριμένων πλευρών. Οι κλειστές ερωτήσεις εχουν μάλλον περιορισμένη συμβολή σε αυτό το στάδιο. Χρησιμοποιούνται όταν ο συμβουλευόμενος είναι ασαφής.

3) Μικρές Ενθαρρύνσεις:

Είναι απλές λέξεις, νεύματα του κεφαλιού που δείχνουν ότι παρακολουθούμε προσεκτικά το συνομιλητή μας . Οι μικρές ενθαρρύνσεις χρησιμοποιούνται κυρίως από εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

4) Αναδιατύπωση:

Επαναλαμβάνουμε το περιεχόμενο όσων λέει ο συνομιλητής μας είτε για να δείξουμε ότι τον παρακολουθούμε προσεκτικά , είτε για να ελέγξουμε αν ακούσαμε σωστά όσα ανέφερε , είτε για να αποσαφηνίσουμε τη σκέψη του , είτε για να συνοψίσουμε τα όσα λέχθηκαν κατα τη διάρκεια της συζήτησης.

5) Αντανάκλαση συναισθημάτων:

Ο συμβουλευόμενος αντιδρά στη συναισθηματική πλευρά του μηνύματος.Η δεξιότητα της αντανάκλασης χρησιμοποιείται προκειμένου να διευκολύνει το συμβουλευόμενο στην αναγνώριση, διαλευκανση, έκφραση των συναισθημάτων. Η αντανάκλαση των συναισθημάτων συμβάλλει ιδιαίτερα στην ανάπτυξη ουσιαστικών σχέσεων μεταξύ παιδαγωγών  και μαθητών.

Στάδιο Ενόρασης: Προχωρεί στην αναγνώριση των στοιχείων εκείνων που κινητοποιούν ή εμποδίζουν τους συμβουλευόμενους να επιτύχουν τους στόχους τους. Η χρήση διαφόρων δεξιοτήτων οδηγεί την ανίχνευση σε βαθύτερο επίπεδο.

α) Πρόκληση κατα πρόσωπο: Θέλει να φέρει το συμβουλευόμενο αντιμέτωπο με τις αντιφάσεις και τις ακολουθίες του για να έρθει σε καλύτερη επικοινωνία με τον εαυτό, τα συναισθήματα, και τη συμπεριφορά του. Απαραίτητη προυτπόθεση: Ύπαρξη καλής διαπροσωπικής σχέσης που τη χαρακτηρίζουν η αμοιβαία εμπιστοσύνη και ο σεβασμός.

β) Ερμηνεία: Ο σύμβουλος προσπαθεί να δώσει ένα νέο νόημα στις σκέψεις και τα συναισθήμτά του έτσι ώστε ο συμβουλευόμενος να δει από άλλη οπτική γωνία. Στόχος της ερμηνείας είναι η προαγωγή της αυτογνωσίας του συμβουλευόμενου μέσα από την κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του.

Αυτοαποκάλυψη:Προυποθέτει ουσιαστική σχέση με το σύμβουλο.. Ο σύμβουλος οφείλει να αποκαλύψει στο συμβουλευόμενο, κάποια στοιχεία από τον εαυτό του. Οι αυτοαποκαλύψεις αποσκοπούν στο να ενισχύουν το συμβουλευόμενο να ξεπεράσει τις δυσκολίες του, τις οποίες θα συσχετίσει  με τις αντίστοιχες προσωπικές εμπειρίες του πρώτου.

Αμεσότητα: Συνίσταται στη συζήτηση για τα πρόσωπα που είναι παρόντα και για τα συναισθήμτα που υπάρχουν εκείνη τη στιγμή  και αφορά την αποκάλυψη των συναισθημάτων για τον εαυτό, τον άλλο, ή τη μεταξύ τους σχέση. Ενδέχεται να εμπεριέχει στοιχεία αυτοαποκάλυψης και πρόκλησης.

Στάδιο Δράσης

Ο συμβουλευόμενος είναι έτοιμος να δραστηριοποιηθεί για την αναζήτηση και επιλογή τρόπων αντιμετώπισης ή και επίλυσης συγκεκριμένου προβλήματος.

Δεξιότητες:

1) Πληροφόρηση: Αφορά στη γνωστοποίηση γεγονότων, δεδομένων ή απόψεων με στόχο την ενημέρωση, τη διδασκαλία και τη μόρφωση προκειμένου να αλλάξει συμπεριφορά, σκέψεις, συναισθήματα.

2) Καθοδήγηση: Έχει στόχο να ενισχύσει την αλλαγή συμπεριφοράς του συμβουλλευόμενου αφού πρώτα έχει ανιχνεύσει σκέψεις, συναισθήματα, έχει αποκτήσει ενόραση και έχει αποφασίσει τι επιθυμεί να αλλάξει.

3) Γενίκευση-εξακολούθηση-παρακολούθηση: Η γενίκευση της νέας συμπεριφοράς στην πραγματική ζωή και η ενίσχυση των προσπαθειών του συμβουλευόμενου προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελούν τα σημαντικότερα στοιχεία του τελευταίου σταδίου της διαπροσωπικής σχέσης. Μπορεί να ενισχυθεί στην καθημερινή ζωή , μέσα από παιχνίδια ρόλων, οικογενειακή συμβουλευτική, με την ανάθεση κατ’οίκον εργασιών, όπου ο σύμβουλος υποδεικνύει στο συμβουλευόμενο συγκεκριμένες ενέργειες που θα πρέπει να εφαρμόσει στην καθημερινή του ζωή και έπειτα να τις συζητήσει.

Πηγές:

1) Gottman J., Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Πως να μεγαλώσουμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη, Αθήνα Ελληνικά Γράμματα, 2000

2)Μαλικιώση-Λοίζου Μ.,Η συμβουλευτική Ψυχολογία στην Εκπαίδευση: Από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2001

Οι Συμβουλευτικές Δεξιότητες στην Εκπαίδευση

Ορθή αντίληψη: Αναφέρεται στην ικανότητα αποκρυπτογράφησης συγκεκριμένων στοιχείων μιας κατάστασης, που θα οδηγήσει στην πρόκληση μιας συγκεκριμένης αντίδρασης αντί κάποιας άλλης.

Προυποθέσεις:: Η γνώση του εαυτού για την ορθή αντίληψη της κατάστασης και η απόκτηση εμπειρίας

Εστίαση: Διαδραματίζει βασικό ρόλο στην εξέλιξη της προσωπικής αλληλεπίδρασης. Είναι μια δεξιότητα που επαυξάνει την ακρίβαια στην προτίμηση του συμβουλευόμενου.

Αναζήτηση-Ανάδειξη προσόντων: Ανάδειξη της θετικής πλευράς του χαρακτήρα του συμβουλευόμενου που τον ενθαρρύνει και τον εμψυχώνει.

Πηγές

1) Gottman J., Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Πως να μεγαλώσουμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη.,Επιμέλεια Χ. Χατζηχρήστου, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2000

2) Μαλικιώση-Λοίζου Μ., Η συμβουλευτική Ψυχολογάι στην εκπαίδευση. Από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2001

Εργο του εκπαιδευτικού

α) Η μεταβίβαση γνώσεων, η προαγωγή και η ανάπτυξη κριτικής σκέψης των μαθητών, ώστε να μπορούν να αναλύουν , να συνθέτουν, να εκτιμούν, να αξιολογούν, όσα μαθαίνουν

β) Κοινωνικοποίηση: Ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει μεριμνήσει για την ποιότητα της παιδαγωγικής σχέσης σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο. Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης δίνει έμφαση στην αναζήτηση των δεσμών μεταξύ των παιδιών των μεταναστών και των μειονοτικών πληθυσμών.

γ) Διαπροσωπικές σχέσεις: Επηρεάζουν θετικά τη μαθησιακή και κοινωνική εξέλιξη των μαθητών, ικανοποιούν βασικές τους ανάγκες και ενισχύουν την αυτοεκτίμησή του.

Προυπόθεση:Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διακρίνονται για το ειλικρινές ενδιαφέρον, τη φροντίδα, τη συναισθηματική κατανόηση και το σεβασμό τους για τους μαθητές.

δ) Συμβουλευτική: ρόλος του εκπαιδευτικού ως παιδαγωγού-ψυχολόγου

Προυπόθεση: Ύπαρξη ευαισθητοποιημένων εκπαιδευτικών. Η σημασία του συμβουλευτικού ρόλου αναδεικνύεται σε θέματα πειθαρχίας, μάθησης, αξιολόγησης, διαπροσωπικών σχέσεων στην τάξη. Επιδιώκει την ψυχολογική στήριξη των μαθητών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Η συμβουλευτική στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση:

Οι λειτουργίες της αποσκοπούν στην επίλυση ποικίλων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά σε σχεση με τον κοινωνικό, συναισθηματικό, προσωπικό και μαθησιακό τομέα. Ο εκπαιδευτικός δεν π΄ρεπει να αντιμετωπίζει τα συναισθήματα των παιδιών σαν λανθασμένα και ασήμαντα. Θα ήταν προτιμότερο να αναπτύξει μια συναισθηματική αγωγή επικαλούμενος τις δεξιότητες της συμβουλευτικής:

Δεξιότητες:

α) Χρήση σύντομων προτάσεων

β) Χρήση ερωτήσεων

γ) Χρήση σαφούς και συγκεκριμένης γλώσσας.

δ) Χρήση παραφράσεων

ε) Αντανάκλαση συναισθημάτων

στ) Περίληψη

Η συμβουλευτική προσέγγιση έχει σκοπό να προσφέρει ψυχολογική βοήθεια και στήριξη στους μαθητές καθώς αυτοί προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Στο επίπεδο της σχολικής τάξης η συμβουλευτική προάγει θετικό κλίμα, πρόσφορο για μάθηση καθώς και την αίσθηση προσωπικής αξίας στους μαθητές. Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για να υπάρξει καλή διαπροσωπική σχέση παιδαγωγού-μαθητή:

1) Ενσυναίσθητη κατανόηση:Ικανότητα του παιδαγωγού να κατανοεί τον κόσμο των μαθητών του έτσι όπως αυτοί τον αντιλαμβάνονται.

2)Σεβασμός

3) Η γνησιότητα: Η ικανότητα να κατανοεί τις εμπειρίες των μαθητών και να εμφανίζει  τις δικές του εσωτερικές εμπειρίες, όποτε χρειάζεται.

4) Η άνευ όρων αναγνώριση

5) Η αυτοαποκάλυψη: Η διαδικασία αποκάλυψης πτυχών της προσωπικής ζωής του παιδαγωγού.

Πηγές:

1) Gottman J., Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών. Πως να μεγαλώσουμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη.Επιμέλεια Χ.Χατζηχρήστου, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2000

2)Μαλικώση-Λοίζου Μ., Η συμβουλευτική Ψυχολογία στην Εκπαίδευση: Απο τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2001