B) Παιδί και φυσικό περιβάλλον

Στόχοι:

–Να καλλιεργήσουν την παρατηρητικότητα και την ενεργητική τους ικανότητα

–Να ακούν και να παρατηρούν

–Να συλλέγουν πληροφορίες

–Να ταξινομούν

–Να κατανοήσουν και να εφραρμόσουν βιωματικά τη γνώση πουν έχουν αποκτήσει σχετικά με την αποδόμηση των υλικών

–Να ενισχυθεί η διάθεση των παιδιών για πειραματισμό και ανακάλυψη

Δραστηριότητες:

Δημιοργία σκουπιδότοπου στην αυλή

2η φάση

Προκειμένου να αντιληφθούμε πώς τα σκουπίδια διασπώνται από τη γη «φυτέψαμε» με τα παιδιά έναν σκουπιδότοπο στην αυλή του σχολείου. Με το φτυαράκι σκάψαμε πολλες λακουβίτσες και σε κάθε μία από αυτές τοποθετήσαμε και από ένα σκουπίδι. Αμέσως μετά την τοποθέτητση καλύπταμε με χώμα τις λακούβες και καρφώναμε μια ταμπελίτσα με το όνομα του σκουπιδιού. Τα σκουπίδια που θάψαμε ήταν τα εξής:

–ξύλο

–φλούδες από φρούτα

–κομμάτια από ύφασμα

–αλουμινένιο κουτάκι

–γυαλί

–φύλλα από δέντρα

–χαρτί

Μετά από αυτή τη διαδικασία θα έπρεπε να περιμένουμε σαράντα μές για να ξεθάψουμε τα σκουπίδια.

2η φάση

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης της δρατσηριότητας, και εφόσον πέρασαν σαράντα μέρες από τότε που θάψαμε τα σκουπίδια, έπρεπε να τα ξεθάψουμε και να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας από το πείραμα. Διατυπώσαμε ερωτήματα όπως:

–Πως σας φαίνονται;

–Ποιά από αυτά έχουν διασπαστεί και ποιά έχουν αλλοιωθεί;

–Ποιά έχουν παραμείνει ίδια, όπως όταν τα φυτέψαμε στο χώμα;

–Ποιά είναι τα τελικά συμπεράσματα που βγάζετε εσείς από αυτή τη διαδικασία τελικά;

–Ποιά σκουπίδια κάνουν κακό στο περιβάλλον και ποιά όχι;;

Αναμνήσεις παιδικών εκπομπών (Πάνος Τσαπάρας)

Η ανακύκλωση στην παιδική εκπομπή παίζουμε του Πάνου Τσαπάρα

Φεβρουάριος-παιδί και μαθηματικά

Στόχοι

–Να διατάσσουν αντικείμενα ανάλογα με το μήκος και το μέγεθός τους.

–Να αντιστοιχίζουν τα αντικείμενα στους κάδους ανακύκλωσης

–Να ομαδοποιούν τα ανακυκλώσιμα υλικά

–Να διερευνήσουν την έννοια του αριθμού και να αντιστοιχίσουν ανακυκλώσιμα υλικά με αριθμούς.

–Να μπορούν να μετρούν και να γράφουν τον αριθμό, όποτε τους ζητείται.

1) Διατάξεις

Είχαμε κόψει με τα παιδιά διάφορες λωρίδες από παλιές εφημερίδες και ζητήσαμε να τοποθετήσουν τις εφημερίδες σε σειρά από τη μεγαλύτερη στη μικρότερη. Στο παρελθόν είχαν γίνει πολλές παρόμοιες δραστηριότητες, οπότε τους ήταν εύκολο. Οι λωρίδες τοποθετήθηκαν αργότερα στη γωνιά των μαθηματικών και τα παιδιά έπαιζαν κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων. Η ίδια διαδικασία ακολουθήθηκε και ως προς τη διάταξη των μεγεθών. Είχαμε δώσει στα παιδιά χάρτινα φορτηγά του εργοστασίου της ανακύκλωσης και ζητήσαμε να διατάξουν τα φορτηγά από το μικρότερο στο μεγαλύτερο αυτή τη φορά. Μετά το τέλος της δραστηριότητας τα φορτηγάκια μεταφέρθηκαν και αυτά με τη σειρά τους στη γωνιά των μαθηματικών και χρησιμοποιήθηκαν στο ελεύθερο παιχνίδι τους.

2) Αντιστοίχηση ανακυκλώσιμων αντικειμένων  στους κάδους ανακύκλωσης.

Η δραστηριότητα αυτή ξεκίνησε σαφώς με εμπράγματους χειρισμούς. Τα παιδιά τοποθετούσαν στους κάδους της ανακύκλωσης τα αντίστοιχα ανακυκλώσιμα αντικείμενα και αναπαράστησαν την παραπάνω διαδικασία στο χαρτί.

3) Ομαδοποίηση ανακυκλώσιμων αντικειμένων

Είχαμε τοποθετήσει σκόρπια στη γωνιά της παρεούλας διάφορα σκουπίδια (χάρτινα, μεταλλικά, πλαστικά, γυάλινα, νάυλον κλπ). Τα παιδιά καλούνταν να ξεχωρίσουν τα σκουπίδια, να τα βάλουν σε ομάδες και έπειτα να τα βάλουν στους κάδους της ανακύκλωσης. Η δραστηριότητα αυτή μεταφέρθηκε και στο χαρτί, αναπαραστατικά.

4) Έννοιες των αριθμών και αντιστοίχηση

Τέτοιου είδους δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν πολλές φορές κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Κάθε φορά που διερευνούσαμε την έννοια ενός αριθμού  τη συνδέαμε και με το πρόγραμμα της ανακύκλωσης. Πρωτίστως με εμπράγματους χειρισμούς μετρούσαν τα ανακυκλώσιμα αντικείμενα και έπειτα τα αντιστοίχαζαν με τους αριθμούς. Οι δραστηριότητες αυτές γίνονταν και σε ομάδες και εξατομικευμένα. Ήταν ευχάριστες γιατί τα παιδιά έπαιζαν και παράλληλα εξασκούσαν τη μνήμη τους.

5) Γράφουν τον αριθμό όποτε ζητείται.

Με το πέρασμα του χρόνου οι δραστηριότητες στα μαθηματικά γίνονταν λίγο πιο δύσκολες. Είναι πιο είκολο, σαφώς, να βλέπουν έτοιμο τον αριθμό και να αντιστοιχίζουν ή να βάζουν ανακυκλώσιμα αντικείμενα στους κάδους, από το να μετρούν και να ανακαλούν στη μνήμη τους τον κατάλληλο αριθμό.Προσπαθήσαμε, ποικιλοτρόπως, να διώξουμε τις δυσκολίες με δραστηριότητες  διαφορετικού τύπου. Δουλεύοντας σε ομάδες τα παιδιά συνεργάζονταν μεταξύ τους και έβρισκαν τις λύσεις μόνα τους, χωρίς δικές μας περιττές παρεμβάσεις. Επίσης, τους βοήθησε η ενασχόληση τους με τα μαθηματικά και κατα τη διάρκειά των ελεύθερων δραστηριοτήτων.

Ιανουάριος 2)Παιδί και γλώσσα-ακρόαση παραμυθιών

Γενικοί στόχοι:

–Να δείξουν ενδιαφέρον κατά την ακρόαση των παραμυθιών

–Να αναδιηγούνται χρησιμοποιώντας λέξεις όπως: πρώτα, ύστερα, μετά.

–Να προβληματισοτύν με το θέμα του βιβλίου και να συζητήσουν μεταξύ τους βελτιώνοντας και εμπλουτίζοντας τον προφορικό τους λόγο

–Να γνωρίσουν καινούργιες λέξεις

–Να συμμετάσχουν στην εξέλιξη των παραμυθιών, προτείνοντας λύσεις στους ήρωες

–Να παρεμβαίνουν στην αφήγηση των παραμυθιών με ερωτήσεις

–Να πάρουν διάφορα ερεθίσματα αναφορικά με τα θέματα των βιβλίων, τις στάσεις και τις συμπεριφορές των ηρώων απέναντι στην ανακύκλωση

Ακρόαση παραμυθιού-Ντενεκεδούπολη Της Ευγενίας Φακίνου

Πρόκειται για μια πολιτεία φτιαγμένη από άδεια κονσερβοκούτια. Οι κάτοικοί της είναι παλιά και σκουριασμένα ντενεκεδάκια, τα οποία ζουν πολύ ευτυχισμένα μεταξύ τους. Τα ονόματά του είναι: Μηλίτσα, Σαρδέλας, Σοφός, Βουτυρένιος, Οκέι-μπαμ-μπαμ. Εκεί που ζούσαν ευτυχισμένα παρουσιάστηκε εντελώς αναπάντεχα ένας ντενεκές λαδιού ( Ο Λαδένιος) που ήθελε με το ζόρι να κυβερνήσει την ντενεκεδούπολη. Άρχισε λοιπόν να διατάζει και να ζητάει παράλογα πράγματα, όπως παραδείγματος χάριν απεριόριστες ποσότητες φαγητού. Προσπάθησαν να τον διώξουν, αλλά δεν τα κατάφεραν. Τελικά πήραν την απόφαση να τον κάνουν πίτα και να σωθούν, μια για πάντα.

Ακρόαση παραμυθιού Ο Μπέν η Μου και τα σκουπίδια της Σοφίας Ζαραμπούκα

Ο κύριος Μπεν ήταν άνθρωπος μυστήριο στη γειτονιά του. Ζούσε με τη γυναίκα του τη Μου σε ένα σπίτι με κήπο και ενώ ήταν γκρινιάρης, όταν έβγαινε στον κήπο του γελούσε εγκάρδια. Οι γείτονες ήταν πολύ περίεργοι και ήθελαν να νακαλύψουν το επάγγελμα του κυρίου Μπεν. Είδαν τον κύριο Μπεν να γελάει και να τιτιβίζει με τα πουλιά στον κήπο του. Είδαν τον Μπεν και τη Μου να ξεχωρίζουν φλούδες, ξερά φύλλα, σάπια φρούτα. Είδαν την κυρία Μου να μαζεύει άδεια γυάλινα μπουκάλια. Η γειτόνισσα η κυρία Γερτρούδη επισκέφτηκε την κυρία Μου προσφέροντάς της ένα βαζάκι με γλυκό μήλο. Ρώτησε την κυρία Μου , πως τα καταφέρνει και έχει τόσο ωραίο κήπο. Η κυρία Μου της έδειξε μια παράξενη συσκευή που φτιάχνει λίπασμα από φυσικά υλικά. Η κυρία Γερτρούδη αναρωτήθηκε γιατί ο Μπεν και η Μου μαζεύουν εφημερίδες και μπουκάλια. Η κυρία Μου της απάντησε, μα για την ανακύκλωση φυσικά. Ξαφνικά μπήκε ο Κύριος Μπεν στην αυλή μουτρωμένος. Στη θέα του γλυκού μαλάκωσε και άρχισε να εξηγεί στην κυρία Γερτρουδη για τις οικολογικές μηχανές κομποστοποίησης. Η κυρία Γερτρούδη σκέφτηκε ότι και ο πιο γκρινιάρης οικολόγος γίνεται αρνάκι, μπροστά σε ένα βάζο γλυκό.

Ακρόαση παραμυθιου-Ήταν ένα μικρο χαρτακι του Αλέξη Κυριτσόπουλου και της Αντιγόνης Παρούση

Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένα μικρό χαρτάκι που ρωτουσε τί θα γίνει όταν θα μεγαλώσει. Η μαμά του, του είπε να γίνει χαρτοπετσέτα. Ο μπαμπάς του , του είπε να γίνει χαρτόκουτο και η δασκάλα των γαλλικών του, η κυρία Ντοσιε, του είπε να γίνει χαρτοφάκελος αλληλογραφίας. Το μικρό χαρτάκι ήταν πολύ μπερδεμένο…και τότε ένα φύλλο χαρτί που διπλώθηκε και έγινε καραβάκι το πήρε και ξεκίνησε για μια βόλτα. Το μικρό χαρτάκι συνάντησε το χαρτομάντηλο, τη χαρτοσακούλα και το γυαλόχαρτο. Του έδωσαν πολλές ιδέες για το τί θα γίνει όταν θα μεγαλώσει. Στενοχωρήθηκε όταν του είπαν ότι είναι πάρα πολύ μικρό για να τυλίγει δωρα. Το βράδυ που έπεφτε ένα αστέρι έκανε μια ευχή και την επόμενη μέρα που ξύπνησε…..είχε μεταμορφωθεί σε έναν υπέροχο χαρταετό.

Η παραπάνω ιστορία παρουσιάστηκε στα παιδιά με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η αναδιήγηση και παράλληλα να γίνει μια μικρή παράσταση κουκλοθεάτρου.Δεν διαβάσαμε την ιστορία από το βιβλίο, αλλά τη διηγηθήκαμε στα παιδιά δέιχνοντας τους τα αντικείμενα που πρωταγωνιστούσαν. Δηλαδή ένα μικρό χαρτάκι, ένα ντοσιέ, ένα χαρτόκουτο, ένα χάρτινο καραβάκι, ένα γυαλόχαρτο, μια χαρτοσακούλα, μια χαρτοπετσέτα κλπ Έτσι όταν ερχόταν η ώρα να αναδιηγηθούν , έβλεπαν τα αντικείμενα και με ευκολία έπλεκαν την ιστορία από την αρχή μέχρι το τέλος. Όλη αυτή η δραστηριότητα βοήθησε στο να εξασκηθεί η μνήμη τους.

Η βιβλιογραφία όλων των κεφαλαίων θα αναρτηθεί στο τέλος της δημοσίευσης της εργασίας, μετά το παράρτημα των φωτογραφιών και των ασκήσεων που έγιναν στην τάξη.

Ιανουάριος: παιδί και γλώσσα(προφορική επικοινωνία, ομιλία και ακρόαση)

Ο κάθε μήνας επεξεργασίας του θέματος, αντιστοιχούσε στην ανάλυση μιας εκ των επιστημών του αναλυτικού προγράμματος.

1) Επίδειξη εποπτικού υλικού-συζήτηση-ερωταποκρίσεις-παρουσίαση.

Στόχοι:

–Να περιγράφουν

–Να εξηγούν και να ερμηνεύουν

–Να συμμετέχουν σε συζητήσεις και να επιχειρηματολογούν

–Να βελτιώνουν και να εμπλουτίζουν τον προφορικό τους λόγο,

Αφού συγκεντρώσαμε  όλο το εποπτικό υλικό για την ανακύκλωση, το εκθέσαμε σε πίνακα αναφοράς.Στη συνέχεια παροτρύναμε τα παιδιά να παρατηρήσουν τις εικόνες και να σκεφτούν γύρω από το θέμα της ανακύκλωσης, υποβάλλοντάς τους κάποια ερωτήματα, όπως:

1.Τί παρατηρείτε στις εικόνες;

2.Τί σχέση μπορεί να έχουν τα σκουπίδια που υπάρχουν στις εικόνες με την προστασία του περιβάλλοντος;

3.Αναγνωρίζετε το σήμα της ανακύκλωσης;

4.Έχει τύχει να δείτε το σήμα της ανακύκλωσης σε κάποια συσκευασία;

5.Έχετε ακούσει ποτέ τη λέξη ανακύκλωση;

6.Τί μπορεί να σημαίνει;

7.Ποιά λέξη εμπεριέχει η λέξη ανακύκλωση;

Αφού συζητήσαμε με τα παιδιά και περιγράψαμε τις εικόνες, τις ξεκρεμάσαμε ,τις αναποδογυρίσαμε και ζητήσαμε από τα παιδιά να διαλέξουν όποια εικόνα ήθελαν, τυχαία. Έπειτα το κάθε παιδί έπαιρνε την εικόνα του, τη μελετούσε στο τραπέζι, ενώ συζητούσαν και μεταξύ τους γύρω από το θέμα που παρουσίαζαν οι εικόνες. Κατά τη διάρκεια της μελέτης των εικόνων, ο ρόλος μας ήταν διακριτικός και υποβοηθητικός. Αφορούσε περισσότερο στην παρατήρηση του τρόπου εργασίας τους. Στη συνέχεια, τα παιδιά παρουσίαζαν, το καθένα χωριστά, τις εικόνες τους. Την ίδια στιγμή εμείς τα φωτογραφίζαμε και τα βιντεοσκοπούσαμε.

Οι φωτογραφίες από τις δραστηριότητες θα αναρτηθούν τελευταίες σε χωριστό άρθρο, διότι πρέπει να τις διαλέξω, να τις επεξεργαστώ και να σβήσω, όπου φαίνονται, τα παιδικά πρόσωπα. Όλες οι φωτογραφίες θα έχουν λεζάντες με αντίστοιχες δραστηριότητες για να ξέρετε σε τί αναφέρονται!

Ανακύκλωση υλικών-προοπτικές και εμπόδια

Εισαγωγή

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, έχουν ως θέμα το πρόβλημα των απορριμάτων. Κύρια αιτία της επιλογής του θέματος αυτού είναι το γεγονός ότι, ότι τα σκουπίδια αποτελούν πλέον ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα στον πλανήτη, που απαιτεί άμεσες λύσεις. Το πρόβλημα αυτό είναι συνυφασμένο με την αύξηση του πληθυσμού των πόλεων και τη μαζική κατανάλωση τυποποιημένων και συσκευασμένων προιόντων.

Οι άνθρωποι παράγουν και καταναλώνουν ολοένα και περισσότερα προιόντα από πρώτες ύλες (ξύλο, αλουμίνιο, πετρέλαιο). Τα περισσότερα από αυτά τα υλικά καταλήγουν στα σκουπίδια , με αποτέλεσμα να συγκεντρώνονται καθημερινά τεράστιες ποσότητες απορριμάτων. Τα σκουπίδια αυτά συλλέγονται και καταλήγουν  στις χωματερές, όπου συμπιέζονται και θάβονται κάτω από τη γη.

Το ερώτημα, όμως  που πλανάται στον αέρα είναι ότι: Ως πότε η γη θα απορροφάει κάθε είδος σκουπιδιού, χωρίς να αντιδρά;; Η απάντηση είναι κατηγορηματική. Η γη δε μπορεί να διασπάσει όλα αυτά τα σκουπίδια  και έτσι μολύνεται το περιβάλλον, όπως και ο αέρας που αναπνέουμε.

Μία από τις βασικές λύσεις εξοικονόμησης πρώτων υλών και προστασίας του περιβάλλοντος είναι η ανακύκλωση.

Ανακύκλωση είναι η μετατροπή των απορριμάτων σε υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά. Τα υλικά που ανακυκλώνονται είναι τα εξής: Χαρτί, αλουμίνιο, γυαλί. Το πλαστικό είναι ένα υλικό που η διαδικασία ανακύκλωσής του είναι ιδιαίτερα δαπανηρή γιατί χωρίζεται σε διάφορους τύπους. Ωστόσο, μπορούν να ανακυκλωθούν εύκολα μπουκάλια νερού και αναψυκτικών. Οπότε υπάρχει ένα κέρδος και από την ανακύκλωση πλαστικού.

Το χαρτί είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιμο υλικό στην καθημερινή μας ζωή. Το μεγαλύτερο μέρος του χαρτιού φτιάχνεται από δέντρα. Κατά τη διαδικασία κατασκευής του χαρτιού, το ξύλο των δέντρων κόβεται σε λεπτά ροκανίδια, τα οποία αναμειγνύονται με νερό και χημικές ουσίες και δημιουργείται ένας ξυλοπολτός. Ο πολτός αυτός στραγγίζεται, συμπιέζεται και στεγνώνεται σε κυλίνδρους υψηλής θερμοκρασίας , για να διαμορφωθεί  τελικά σε ένα φύλλο χαρτιού. Το χαρτί ανακυκλώνεται πολύ εύκολα, τόσο που μπορεί να το ανακυκλώσει κανείς στο σπίτι του. Παλιό χαρτί αφού τεμαχιστεί, μπορεί να μπει στη διαδικασία παραγωγής νέου χαρτοπολτού. Κάθε τύπος χαρτιού ανακυκλώνεταιο χωριστά και προσφέρεται για ορισμένες χρήσεις.: Από εφημερίδες κατασκευάζονται τυπογραφικό χαρτί και καρτέλες για αυγά, από υψηλής ποιότητας χαρτοπολτό μπορούμε να φτιάξουμε φακέλους. Άλλα είδη χαρτιού χρησιμοποιούνται για την παρασκευή χαρτιού κουζίνας και υγείας.

Όσον αφορά στα μέταλλα, η διαδικασία ανακύκλωσής τους διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της χώρας. Καθημερινά πετάμε στα σκουπίδια πολλά μεταλικά υλικά(κουτάκια αναψυκτικών, άδειες κονσέρβες) τα οποία θα μπορούσαμε να τα ανακυκλώσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε ξανά. Επιπροσθέτως, μπορούν να ανακυκλωθούν παλιές ηλεκτρικές συσκευές( ψυγεία, κουζίνες πλυντήρια) . Χάρη στην Ανακύκλωση εξοικονομούνται πρώτες ύλες, καθώς και ενέργεια, μειώνεται η ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως επίσης και η μόλυνση του νερού και του εδάφους. Η ανακύκλωση είναι μια σχετικά εύκολη και όχι τόσο δαπανηρή διαδικασία, κατά την οποία όλα τα μέταλλα συγκεντρώνονται, ταξινομούνται και αφού θρυμματιστούν, πολτοποιούνται και παραδίδονται στη χαλυβουργία προκειμένουν να ξαναχρησιμοποιηθούν.

Είναι κοινώς παραδεκτό ότι το γυαλί είναι το ιδανικότερο υλικό για τη συσκευασία τροφών και ποτών. Αποστειρώνεται πολύ εύκολα με καυτό νερό και είναι δυνατόν να ξαναχρησιμοποιηθεί χωρίς απαραίτητα να ανακυκλωθεί. Επιπλέον, ο καταναλωτής μπορεί να επιστρέψει τα μπουκάλια ποτών και αναψυκτικών , γεγονός που ενισχύει την προσπάθεια ανακύκλωσης γυάλινων μπουκαλιών.  Για να ανακυκλωθεί το γυαλί πρέπει να ταξινομηθεί, ανάλογα με το χρώμα. Πρίν από την ανακύκλωση, το καθαρό γυαλί ξεχωρίζεται από το χρωματιστό και οδηγείται στη μηχανή θρυματισμού. Έπειτα τα θραύσματα πέφτουν σε μεγάλες λεκάνες και οδηγούνται στην κατασκευαστική βιομηχανία, η οποία τα επεξεργάζεται προκειμένου να φτιάξει νέα μπουκάλια, βάζα, πλακάκια, τούβλα κλπ.

Με βάση τα παραπάνω, κρίναμε ως εκπαιδευτικοί και ως πολίτες με οικολογική συνείδηση , ότι ένα θέμα σαν την ανακύκλωση των υλικών θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά, ως προς την προστασία του περιβάλλοντος. Βασικοί στόχοι του προγράμματος ήταν, να αποκτήσουν τα παιδιά θετική στάση και συμπεριφορά  απέναντι στο περιβάλλον, να γνωρίζουν ποιά προϊόντα ανακυκλώνονται και να κατανοήσουν την έννοια της ανακύκλωσης και πως αυτή συνδέεται με την προστασία του περιβάλλοντος.

Τα παραπάνω λόγια είναι μία εισαγωγή του προγράμματος που ολοκληρώσαμε με τη συνάδελφο Θεώνη το 2007, στο 5ο νηπιαγωγείο Πύργου. Η εργασία θα δημοσιευτεί ολόκληρη, χωρισμένη σε κεφάλαια στην κατηγορία Οικολογία-Ανακύκλωση.